حکـيم عـمر خـيام نـيـشابوري

خيام نـيـشابوري، تولد 29 ارديـبهشت 427 هجري شمسي (18 مي 1048 ميلادي) در نـيـشابور، ايران؛ وفات 13 آذرماه 510 هجري شمسي (4 دسامبر 1131). خيام را به عـنوان يک شاعـر، ستاره شناس، و رياضيـدان مشهور مي شناسند؛ ولي او بـيـشتر براي رباعـيات خود معـروفيت پـيـدا کرد. در سال 1859 رباعـيات خيام بوسيله " ادوارد فـيتـز جرالد " به انگلـيسي ترجمه شد.
خيام روشي را در هندسه کشف کرد، که بوسيله آن معـادلات هندسي مکعـبي را با تـقـسيم کردن، قطع مخروط بر محيط دايره بدست مي آورد. کار خيام با جبر و هندسه در سراسر اروپا در قرون وسطي معـروفيت داشت. او هـمچـنيـن براي ترميم و دوباره سازي سالنامه ( تقويم) ايراني همکاري و کمک کرد. موقعـي که ملکشاه مصمم شد که سالنامه ايراني را بازسازي کند، عمر خيام جزو هشت دانشمندي بود که براي اين کار استخدام شده بود. نـتيـجه آن در دوران جلالي ( که بنام جلال الدين يکي از پادشاهان نام گذاري شده بود) محاسبه و شمارش زمان بود که از جولين پـيشي گرفت و به سبک گريگوري نزديک شد.
خيام سال را به 365.24219858156 روز محاسبه کرد. در اينجا يادآوري دو نکته کاملا ضروري است. اول اينکه نشان دهنده يک اطمينان باور نکردني که بر پايه دقت و صحت و درستي است. و دوم اينکه برجسته بودن او در دقت و صحت محاسبه سال است. براي مقايسه طول مدت يکسال در اواخر قرن نوزدهم 365.242196 روز بود که امروزه آن را به 365.242190 روز رسيده است.
خيام در کتاب جبر خودش به موضوعـي ديگر و کار ديگري که کرده اشاره مي کند که اکنون موجود نيـست. در قسمت گمشده خيام به بحث و گفتگو دربا رهً مثـلث پاسکال پرداخته، ولي قبل از او هم به فاصله اندکي چـيـنيها به اين موضوع اشاره کرده اند. کتاب جبر خيام، هندسي است که در آن به حل معـادلات درجه دوم و خطي مبادرت شده به روشي که در عناصر اقليدوسي هم است. او به وسيله تقسيم کردن قطع مخروط با يک دايره اين کار را انجام داد، اما در دوره اي اين روشها بوسيله يک نويسنده بنام ابو الجاد گفته شده بود. کار مهم ديگر خيام دادن تعـريف به نسبتها بود، و ادامه دادن کار اقليدوس بود که شامل تکثير و ضرب نسبتها بود. او با سوال پيچ کردن پرسش از يک سوال نسبـيت مي توانست که به آن يک عدد بدهد ولي هميشه آن را بدون جواب رها مي کرد.
اسم خيام ( خيمه دوز ) ممکن است که از شغـل و حرفه پدرش مشتـق شده باشد. خيام تحصيلات خود را در عـلوم و فلسفه در نـيشاپور و بلخ بخوبي گذرانـيد و به سمرقـند رفت؛ جايي که رساله مهم خودش را در رابطه با جبر کامل کرد. نام او چنان پرآوازه شد که سلطان سلجوقي، ملکشاه، از او درخواست کرد که جاي ستاره شناس او را گرفـته و نظارت ضروري را در رابطه با بازسازي سالنامه بـيان کند. او همچـنـين ماموريت يافت که رصد خانه اي در شهر اصفهان بنا کند و با ديگر ستاره شناسان همکاري کند. بعـد از مرگ اين حامي در سال 471 هجري شمسي ( 1092 ميلادي) او به زيارت مکه رفت. در مراجعـت به نـيشاپور او در دربار به سمت پـيشگو شروع به خدمت کرد. فـلسفه، فـقه، تاريخ، رياضي، طب و ستاره شناسي چيـزهايي بودند که اين مرد با استعـداد از آنها آگاهي داشت. متاسفانه، مقدار کمي از نثرها و نوشته هاي او مانده که شامل مقـدار مختصري از رساله مبحث عـلوم ماوراء طبـيعـي و رساله او در رابطه با اقـليدوس است. او در زمان خودش بسيار مشهور بود،( معـاصريـنش در اين دوره حسن صباح بود) و اين بـيشتر بخاطر مقالهايش در رابطه با عـلوم بود.
امروزه صدها رباعي را به او نـسبت مي دهند؛ که خيلي از آنها جعـلي و ساختگي است؛ اما هفـتاد و دو تا از آن رباعـيات مطمعـنا درست و معـتبر هستـند، که در کتاب شعـر شراب نـيشاپور به قلم خود خيام است.
آرامگاه اين شاعـر بزرگ و رياضي دان مشهور ايراني، حکيم عمر خيام در باغـي در نـيشاپور است. اين آرامگاه در سال 1341 هجري شمسي برابر با 1962 ميـلادي ساخته شد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: